در گوشي با پسران

بلوغ زمان تغييرات سريع و يکي از مراحلي است که در سرتاسر طول حيات زندگي هر فردي با تغييرات مشخص و رشد سريع در همه اندام هاي بدن همراه است. اين رشد سريع و ناگهاني يک تا دو سال قبل از اين که پسر يا دختر به بلوغ جنسي برسند شروع مي شود و شش ماه تا يک سال بعد از آن هم ادامه مي يابد، بنابراين دوره ي کامل اين مرحله رشد سريع، حدود سه سال طول مي کشد. تغييرات ناگهاني و سريعي که هنگام بلوغ اتفاق مي افتد موجب سراسيمه شدن، دستپاچگي و نگراني نوجوانان شده و در خيلي از موارد منجر به بروز رفتارهاي ناهنجار و غير مطلوبي در آنان مي شود.
چون در مراحل بلوغ (قبل و بعد از بلوغ جنسي) نوجوان با تغييرات و مشکلاتي مواجه مي شود. بايد والدين يا آنان که با نوجوان نزديک تر هستند به آرامي تر و با توضيح کافي او را در جريان اين تغييرات قرار دهند.
بروز صفات ثانويه جنسي در مرحله ي قبل از بلوغ (اولين انزال) يعني خروج مني در پسران آشنا کردن نوجوانان با مسايلي که در دوره ي بعد از بلوغ ممکن است براي آنان پيش بيايد مانند استعمال مواد مخدر، مشروبات الکلي، مفاسد اجتماعي، معاشرت و هم نشيني با دوستان نابات و منحرف، مشاهده فيلم هاي ويديويي غير مجاز و... از مواردي است که بايد به آن توجه کافي داشت.
رعايت بهداشت فردي در زمان بلوغ و توجه به احکام شرعي و به جاي آوردن نماز، روزه و غسل در مواقع لازم از ديگر مواردي است که بايد با دقت و بيان روشن براي نوجوانان شرح داده شود.

تغييرات جسمي در دوران بلوغ
 

هنگام رشد سريع و ناگهاني دوران بلوغ، از نظر جسماني تغييراتي در نوجوانان به وجود مي آيد که اغلب موجب اضطراب، دست پاچگي و نگراني آن ها مي شود و اگر از اتفاقاتي که براي آن ها پيش مي آيد اطلاع و آگاهي نداشته باشند چه بسا اين دل نگراني آن ها ادامه پيدا کند و در تعدادي از نوجوانان در مراحل زندگي اثرات سوء و زيان باري بر جاي بگذارد. به طور کلي در اين دوران چهار تغيير مهم جسمي در نوجوانان پيدا مي شود که عبارتند از:
* تغيير در اندازه ي بدن
* تغيير در اندام هاي بدن
* رشد و تکامل صفات اوليه جنسي
* رشد و تکامل صفات ثانويه جنسي

صفات ثانويه جنسي
 

ظاهر پسران و دختران در مراحل رشد و تکامل دوران بلوغ بطور فزاينده يي با هم تفاوت پيدا مي کند. اين تغيير که معلول رشد تدريجي صفات ثانويه جنسي است آن ها را از هم متمايز مي سازد.

صفات ثانويه جنسي در مردان
 

* رويش موهاي زهار (شرمگاه)
* رويش موي صورت زير بغل و افزايش موي بدن
رويش اين موها پس از تکميل رشد موهاي زهار اتفاق مي افتد.

زبر شدن پوست
 

در دوران بلوغ پوست زبر شده و رنگ آن خاکستري مي شود.منافذ پوست هم بازتر و وسيع تر مي شوند.

فعاليت غدد چربي
 

در اثر افزايش فعاليت غدد چربي ممکن است جوش هايي روي صورت و پوست بدن ظاهر شوند که به آن ها آکنه مي گويند و محل شايع آنها صورت است.

تغيير صدا
 

تغيير صدا ناشي از رشد طناب هاي صوتي است. صدا در ابتدا خشن و بعد بم مي شود و در ابتدا کمي ناهنجار و شايد دورگه است، ولي به تدريج آهنگ صدا مطلوب تر مي شود.

رشد عضلات
 

عضلات (بخصوص عضلات سينه) رشد مي کنند و نيرو مي گيرند.

علل بلوغ
 

از حدود پنج سال قبل از بلوغ جنسي، ميزان کمي از هورمون هاي جنسي توليد و ترشح مي شوند که اين ميزان به تدريج در دوران بلوغ افزايش مي يابد و سبب تکامل ساختماني دستگاه تناسلي و عمل غدد جنسي مي شود.
اين هورمون ها از غده يي به نام هيپوفيز که در قاعده ي مغز قرار دارد و نيز از غدد جنسي (بيضه ها در پسران و تخمدان ها در دختران) ترشح شده و با تأثيرگذاري بر ساير غدد و اثر متقابل بر يکديگر سبب رشد و تکامل بيضه و ساير اعضاي تناسلي و بروز صفات ثانويه جنسي مي شوند. اين اثرات متقابل در تمام طول حيات باروري افراد ادامه دارد و به تدريج کاهش مي يابد.
بنابراين پيدايش بلوغ در اثر ترشح هورمون هاي جنسي است و فعاليت هاي هورموني سبب بروز تظاهرات بلوغ خواهد شد. صفات اوليه جنسي مربوط به مقاربت جنسي، توليد مثل و در ارتباط با اعضاي دستگاه تناسلي است و صفات ثانويه جنسي شامل رويش موي صورت و ناحيه تناسلي و بم بودن و تغيير آهنگ صدا در پسران و تغييرات اندام ها در دختران است.
در زمان بلوغ هورمون هاي جنسي به تدريج افزايش مي يابند و تغييرات بدني را سبب مي شوند. به نظر مي رسد در سن شانزده تا هفده سالگي سطح هورمون مردانه «تستوسترون» در خون خيلي زياد مي شود و سپس به آهستگي کاهش مي يابد تا در افراد بزرگسال به ميزان ثابتي برسد.

صفات اوليه جنسي
 

صفات اوليه ي جنسي مربوط به فعاليت بيضه ها و آلت تناسلي است. بيضه ها غدد جنسي مردانه و عضو اصلي توليدمثل در مردان هستند. اين غدد اسپرم مردانه و هورمون تستوسترون توليد مي کنند و توليد اسپرم در تمام طول حيات مرد ادامه دارد.
- بيضه ها در پانزده سالگي فقط بيست درصد رشد دارند و بعد از يک يا دو سال سرعت رشد آن ها افزايش مي يابد و سپس کند مي شود، به طوري که در هجده سالگي اين رشد کامل خواهد شد.
کمي بعد از آن که رشد سريع بيضه ها شروع شد رشد آلت تناسلي مشخصاً نمايان مي شود. اولين مرحله، رشد طولي است و در تعقيب آن به تدريج بر قطر آلت افزوده مي شود. اندازه ي آلت تناسلي مانند ساير اندام ها از فردي به فرد ديگر متفاوت است. بعضي از نوجوانان از نازکي آلت تناسلي خود نگران هستند و براي مدتي اين احساس را دارند که رشد آن عادي نيست که البته باور غلطي است.
اولين انزال که يکي از معيارهاي بلوغ است. معمولا در هنگام خواب براي يک پسر نوجوان پيش مي آيد. اگر در مورد انزال چيزي به نوجوان گفته نشده باشد دچار نگراني و اضطراب خواهد شد، ولي بايد بدانيد که اين يکي از مراحل رشد و تکامل و امري طبيعي است.
بلوغ و رفتار جنسي اگر در مسير هدايت شده و درست قرار نگيرد آسيب پذيري و مخاطرات فراواني را به وجود مي آورد، بنابراين بايد با آموزش صحيح و بيان روشن نوجوانان را براي يک زندگي سالم و با نشاط همراه با مسؤوليت پذيري خانوادگي آماده کنيم.
منبع: نشريه 7 روز زندگي شماره 126